یکی از مشکلات بسیار مهم در ناحیه ستون فقرات کمری دردهای ناحیه کمر و حتی انتشار آن در پاها می باشد. برخی از این دردها منشاء دیسک کمر داشته و برخی دیگر ممکن است ناشی از اسپاسم های عضلانی و گرفتگی های عضلات اطراف ستون مهره ها و حتی اطراف باسن باشد. تشخیص دقیق این عوامل به درمان صحیح و کمترین عوارض می انجامد. در کلینیک فیزیوتراپی شریعتی تحت نظارت دکتر رضایی تمامی مراحل اجرا و درمان می گردد.
یکی از مشکلات بسیار مهم در ناحیه ستون فقرات درد های ناحیه کمر و حتی انتشار آن به اندام های تحتانی و پاها می باشد از عوامل بسیار مهم و تاثیرگذار در ایجاد این دردهای شایع دیسک های کمری میباشند. در این مقاله به بررسی علل و عوامل دیسک های کمری و آشنایی با انواع ورزش هایی که می تواند به بهبود علائم این مشکل شایع کمک کند می پردازیم.
ستون فقرات از مجموعه ای از مهره های به هم پیوسته تشکیل یافته است که به فاصله بین این مهره‌ها را دیسک های مهره ای تشکیل می دهند در شکل زیر نمونه ای از دیسک کمری را ملاحظه می فرمایید.
به طور کلی دیسک ها با داشتن پروتئوگلیکان ها و نقش آنها در جذب زمانی که در طول ۲۴ ساعت به استراحت می پردازیم با جذب آب افزایش ارتفاع پیدا می‌کند و در فعالیت‌های روزمره می‌توانند این افزایش ارتفاع در تعدیل نیروهای وارد به ستون فقرات و جذب آنها نقش موثری داشته باشند. پس از فعالیت بدنی در یک روز پرکار با از دست دادن آب خود یا دهیدره شدن میزان جذب نیرو ها در آنها کمتر می شود و در این زمان نیاز به استراحت مجدد در ستون فقرات وجود خواهد داشت.
اما به گذر زمان و خاصیت افزایش سن خاصیت جذب آب در پروتو گلیکان ها و کمتر شده و به عبارت دیگر دیسک ها دهیدره می‌شوند. که در تکنیک های تصویربرداری و ام آر آی این خاصیت به صورت دیسک های تیره تر در برش ها دیده می شود. مانند شکل زیر
مثال مناسبی که میتوان در تفهیم بهتر عملکرد دیسک و به‌خصوص قسمت مرکزی دیسک و قسمت محیطی آن برشمرد مثال تیوپ و لاستیک است همانگونه که تیوب با داشتن هوا در خود و محبوس شدن در فضای لاستیک نقش جذب نیروها را در اتومبیل ایفا می‌کند همین نقش را در هسته مرکزی دیسک با جذب آب می تواند داشته باشد.
وقتی که فشار وارده به ستون فقرات سبب پارگی قسمت های محیطی که بخش هسته مرکزی را احاطه می‌کنند شود هسته مرکزی دیسک یا نوکلئوس از جای خود خارج شده و ممکن است در نواحی که اعصاب از آنها خارج می شود سبب فشردگی در ناحیه شود که بسته به درجاتی که وجود دارد تقسیم بندی دارد که در لینک زیر می توانید با انواع شدت آسیب های دیسک آشنا شوید.
بسته به اینکه هر کدام از اعصابی که از نخاع منشعب می شوند در کدام قسمت از بدن مسئول حس و یا حرکت می باشند تظاهرات مختلفی می‌تواند در فشردگی دیسک ها و فشار به این اعصاب ایجاد شود. در لینک زیر انواع علائم و نشانه های موجود در دیسک های کمر را ملاحظه می کنید.
با توجه به اینکه عصب سیاتیک که بخش عمده‌ای از حس و حرکت را در اندام تحتانی و پاها ایجاد می کند از ناحیه کمر و یا خاجی منشعب می‌شوند ممکن است دیسک ها و فشردگی های اعصاب در این ناحیه سبب ایجاد درد ها در مسیر سیاتیک نیز شوند هرچند که ممکن است به خود عصب سیاتیک نیز در مسیر تحت فشردگی قرار بگیرد مانند سندروم پیریفورمیس یا شبه سیاتیک که در لینک زیر با آن آشنا می شوید.
علائم دیسک ها بسته به درجات آن ممکن است از درجات خفیف که فقط درد موضعی ایجاد می شود تا علائم شدید را شامل شود. در دیسک های با درجات خفیف در ناحیه کمر ممکن است فقط درد موضع داشته باشیم و با درمان های معمول و استراحت کردن ساده درمان شود. در برخی موارد ممکن است متخصص به شما توصیه به درمان های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی نماید.
در این لینک با علائم خفیف دیسک کمر و روش های درمانی آن آشنا می شوید
علائم دیسک کمر عصبی می تواند متفاوت از موارد فوق باشد زمانی که شما استرس های روزانه داشته باشید و یا مواردی که سفتی های عضلانی وجود داشته باشد درگیری های آن می‌تواند سبب ایجاد علائم شدید شده دیسک کمری شوند به عبارت دیگر استرس ها می تواند با کاهش میزان استراحت شما و فشردگی بیشتر دیسک ها علائم دیسک شما را تشدید نماید در این گونه موارد متخصص ممکن است به شما توصیه دیگری غیر از موارد فیزیکی را نماید و لازم است در این خصوص نیز همکاری لازم را داشته باشید تا نتیجه درمانی مطلوب تری در درمان دیسک کمر شما حاصل گردد.
در علائم دیسک کمری شدید موارد متفاوت تری ممکن است تجربه نمایید در این حالت ممکن است شما دردهای انتشاری را در مسیرهایی که اعصاب وظیفه انتقال پیام های عصبی را در آن نواحی دارند تجربه کنید. به طور مثال ممکن است در ناحیه ساق پا کف پا و یا انگشت شست خود و یا در پشت ران احساس متفاوتی را تجربه کنید. تجارب بیماران مختلف نسبت به هم متفاوت می باشد برخی ممکن است احساس درد ، برخی احساس کرختی و یا مور مور شدن و یا در برخی موارد دیگر علائم حرکتی در اندام ها ظاهر شود.
به طور کلی تعیین میزان خطر و شدت آسیب دیسک کمر توسط متخصص تعیین می‌گردد اما مواردی که ضرورت بیشتری در عمل جراحی وجود دارد می تواند شامل درگیری در اجابت مزاج ، اختلالات حرکتی شدید ، درد های زجر آور که به طور کلی با روش های درمانی معمول نتیجه حاصل نمی گردد باشد.
همانطور که قبلاً ذکر گردید درگیریهای دیسک کمر اگر شدید باشد ممکن است سبب اختلالات حسی در اندام تحتانی و پاها شود که این اختلال حسی می تواند شامل بی حسی ، مور مور شدن و یا احساس سوزش در اندام تحتانی شود.
در برخی موارد دیگر ممکن است درگیری به صورت احساس درد در اندام تحتانی و پاها گذار شود.
به طور کلی تشخیص و فرآیند آن بر سه اصل استوار است در مرحله اول گرفتن تاریخچه از بیمار می باشد که توضیحاتی از نحوه ایجاد درد و ناتوانی در اندام ها و یا کمر را بیمار گزارش می کند.
در مرحله دوم ممکن است متخصص معاینات تخصصی و بالینی را برای شما در نظر بگیرد.
در مرحله سوم که تشخیص شامل یافته های پاراکلینیکی میباشد می تواند شامل موارد مختلفی باشد که شما می توانید در لینک زیر با انواع روش های تشخیصی در دیسک کمر آشنا شوید.
تشخیص دیسک کمر از روی عکس های x ray می تواند همراه با خطا باشد زیرا در این متد بافت نرم مشاهده نمی گردد و دیسک ها دیده نمی شوند ولی در این متد آرتروز و لبه های استخوانی به وضوح قابل رویت میباشد.
روش تشخیصی دیسک کمر از روی ام آر آی به راحتی قابل انجام است در برش های مختلفی که توسط متخصص تصویربرداری انجام می گردد می توان با درصد اطمینان بالایی میزان درگیری دیسک کمر و شدت آن را تعیین نمود.
نکته بسیار مهم در تشخیص دیسک کمر و گرفتگی های عضلانی می باشد که می بایست متخصصین و بیماران به این نکته بسیار مهم توجه نمایند اگرچه که ممکن است در ام آر آی درگیری و حتی به مقدار زیاد نیز وجود داشته باشد اما در برخی موارد گرفتگی‌های عضلانی که می‌توانند در کنار درگیری دیسک کمر وجود داشته باشد عمده دردهای بیمار باشد که می توانند توسط روش های درمانی راحت‌تر درمان شوند.
به این فرایند تشخیص بین این دو تشخیص افتراقی گفته می شود که متخصص مربوطه لازم است با آزمایشات و معاینات بالینی دقیق و لمس عضلات محتمل این تشخیص افتراقی را انجام دهد.
در برخی موارد دیده شده که بیمارانی با تظاهرات دیسک کمری و پرونده پزشکی شامل ام آر آی درگیری های عضلانی را داشته‌اند که تشخیص به عمل جراحی داده شده ولی با درمان‌های معمول مشکل آنها مرتفع گردیده است.
در این روش مطابق شکل می توانید با دست ها از میله‌ای مانند بارفیکس آویزان شده و ستون فقرات خود را شل کنید این روش می‌تواند کمک موثری برای کاهش فشارهای وارده به ستون فقرات و دیدگاه داشته باشد. هرچه در این روش زمان بیشتری صرف شود نقش موثری در کاهش فشارهای وارده به ستون فقرات خواهد داشت.
در این روش مطابق شکل ایستاده و با گذاردن دستها پشت ستون فقرات کمری به آهستگی ستون فقرات کمری خود را به سمت جلو شیفت داده و شانه های خود را به سمت عقب می بریم با این حرکت قسمتی از دیسک ها که می توانند بیرون زدگی در خلف مهره ها داشته باشند به سمت جلو شیفت داده می‌شوند و نیروهای وارده از طریق دیسک به اعصاب نخاعی کاهش پیدا خواهد کرد.
در این روش مطابق شکل با بستن باند الاستیک به یک قسمت غیر متحرک و محکم به آهستگی با گرفتن باند الاستیک از طریق دو دست به آهستگی آنها را به سمت بدن خود می کشیم این تمرین یک تمرین بسیار مهم جهت تقویت عضلات پشت ستون فقرات می باشد که نقش مهمی در ثبات دیسک های کمری ایفا می کنند. شما می توانید این حرکت را به تعداد ۱۰ مرتبه و سه ست مجزا انجام دهید.
مطابق شکل روی زمین به روی شکم دراز کشیده و به آهستگی روی آرنج ها به سمت بالا می آید به نحوی که شانه ها از روی زمین کاملاً بلند شود. انجام این حرکت سبب شیفت دیسک ها به سمت جلو شده و فشارهای وارده از طریق دیسک ها به اعصاب نخاعی را کاهش میدهد.
در این روش مشابه شرکت قبل انجام می گردد به نحوی که روی شکم دراز کشیده و به آهستگی روی پنجه دست ها سینه ها از روی زمین بلند شده و به طور کامل آرنجها صاف میشود این حرکت مقداری از حرکت قبل دشوار تر بوده و لازم است تا ابتدا حرکت قبلی انجام شود.
یکی از مشکلاتی که می تواند به طور همزمان در درگیریهای دیسک کمر ایجاد شود کوتاهی سیاتیک و گیر کردن آن لابلای عضلات اندام های تحتانی می باشد مشابه سندروم پیریفورمیس و یا کوتاهی در عضلات همسترینگ. در حرکت زیر مطابق شکل روی صندلی نشسته و به آهستگی با راست کردن زانوی خود و کشش به نحوی که با بالا آوردن مچ پا این کشش را می توانید در طول اندام تحتانی خود و ساق پا ایجاد نمایید شما میتوانید این حرکت را به تعداد ۱۰ مرتبه و زمان تقریبی نگه داشتن ۱۰ ثانیه تا ۳۰ ثانیه تکرار کنید. در این حرکت عصب سیاتیک تحرک پذیری mobilisation بیشتری پیدا خواهد نمود.
WAZE
Google Map
بلد
نشان
مسیریابی