شکستگی گردن ران-شکستگی سر فمور سالمندان-فیزیوتراپی شریعتی-دکتر رضایی
یکی از شکستگی های مهم و خطرناک در سالمندان که با برخورد به زمین اتفاق میافتد شکستگی سر استخوان فمور یا ران می باشد در این نوع شکستگی به علت تغذیه خونی سر استخوان ران از قسمت های تنه استخوان احتمال پارگی عروق وجود داشته و احتمال سیاه شدن یا نکروز شدن سر استخوان ران وجود دارد به علت اهمیت این ناحیه نیاز به جراحی ممکن است وجود داشته باشد در ادامه با روش های درمان این نوع بیماران آشنا می شوید.
شکستگی گردن استخوان ران یا شکستگی سر فمور چیست؟
این نوع شکستگی از جمله شکستگی های شایع در سیستم اسکلتی عضلانی به ویژه در افراد مسن محسوب میشود. حدود یک سوم افراد سالخورده که به طور مستقل زندگی می کنند در هر سال ممکن است حداقل یک بار سقوط را داشته باشند و ۱۰ درصد این سقوط منجر به شکستگی در ناحیه سر استخوان ران یا فمور می شوند. شکستگی در افراد جوانی که در اثر برخورد و تصادف ایجاد میشود نیز دیده میشود.
آناتومی استخوان ران و لگن
مفصل هیپ نوعی از مفصل گوی و کاسه ای می باشند که مطابق شکل فوق در حفره استابولوم لگنی قرار گرفته و در ارتباط با استخوان ران می باشد.
سر استخوان ران تقریباً سه چهارم یک کره کامل می باشد که مطابق شکل زیر به رنگ قرمز نشان داده شده است. سر از طریق ناحیه زرد رنگی که به نام گردن می باشد به تنه استخوان ران اتصال دارد که منشاء عروق خونی تغذیه شده سر استخوان ران می باشد که در شکل بعدی مشاهده می گردد. همچنین قسمت سبز رنگ به تروکانتر بزرگ معروف است که محل اتصال عضلات سرینی یا گلوتئال و عضله پیریفورمیس و کوادراتوس فموریس می باشد. همچنین قسمت آبی رنگ به نام تروکانتر کوچک معروف است که محل اتصال عضله ایلیوپسواس می باشد مابین تروکانتر بزرگ و کوچک خطی وجود داشته که به نام خط بین تروکانتر معروف است.
اتیولوژی یا سبب شناسی شکستگی گردن استخوان ران یا فمور
این شکستگی با آسیب های ناشی از برخورد به زمین در افراد مسن به علت دانسیته کم استخوان یا پوکی استخوان و همچنین افرادی که دچار اختلالات هورمونی و بیشتر در زنان دیده میشود. همچنین شکستگی در افراد جوانتر به علت برخورد های تصادفات اتومبیل نیز ایجاد می شود.
اپیدمیولوژی و شیوع شناسی شکستگی گردن استخوان ران یا فمور
- بهطور کلی سالانه تقریباً یک میلیون و ششصد هزار شکستگیلگن در دنیا به وجود میآید که ۷۰ درصد آن از در زنان می باشد.
- احتمال شکستگی با افزایش سن افزایش می یابد.
- این نوع شکستگی جز ۲۰ شکستگی پرهزینه در ایالات متحده محسوب می شود به نحوی که در سال هزینه تقریبی ۲۰ میلیارد دلار صرف این گونه شکستگی ها در ایالات متحده شده است تخمین زده میشود که تا سال ۲۰۳۰ تعداد ۳۰۰۰۰۰ مورد شکستگی لگن در ایالات متحده وجود داشته باشد.
پاتوفیزیولوژی شکستگی سر استخوان ران یا فمور
- به علت داخل کپسول مفصلی بودن ناحیه شکستگی میتواند ترمیم کامل انجام نشود و تشکیل کال استخوانی ناقص انجام شود.
- عروق خونی تامین کننده تغذیه سر از شریان medial femoral circumflex artery منشا گرفته و به علت اینکه در شکستگی ها میتوانند دچار پارگی شوند لذا احتمال نکروز آواسکولار سر استخوان فمور در شکستگی ها به خصوص در سالمندان وجود دارد.
آسیب های همراه در شکستگی گردن فمور
- شکستگی شفت فمور که ۶ تا ۹ درصد شکستگی های گردن استخوان را شامل می شود.
- نکروز آواسکولار یا سیاه شدن سر استخوان ران
تشخیص شکستگی سر استخوان ران یا فمور
- رادیوگرافی یا رادیولوژی در نمای AP ، لترال
- سی تی اسکن
- MRI
نواحی شکستگی در استخوان فمور یا ران
همانطور که در عکس بالا ملاحظه می نمایید نواحی شکستگی در استخوان ران یا فمور به مناطقی که با رنگهای مختلف تقسیمبندی شده است طبقه بندی می شود.
طبقه بندی و کلاسه بندی شکستگی سر استخوان ران یا فمور
طبقه بندی های مختلفی برای این نوع شکستگی وجود دارد که به گاردن , پاول و دلبت اشاره میکنیم
طبقه بندی شکستگی سر استخوان ران یا فمور بر اساس روش گاردن
- Type l : شکستگی ناقص بدون جابجایی
- Type ll : شکستگی کامل بدون جابجایی
- Type lll : شکستگی کامل با جابجایی مختصر
- Type IV : شکستگی کامل و جابجایی کامل
طبقه بندی شکستگی سر استخوان ران یا فمور و بر اساس روش پاول
- Type l : شکستگی با کمتر از ۳۰ درجه انحراف
- Type ll : شکستگی با انحراف ۳۰ تا ۵۰ درجه
- Type lll : شکستگی با جابجایی بیشتر از ۵۰ درجه
طبقه بندی شکستگی سر استخوان ران یا فمور بر اساس روش دلبت Delbet classification
- Type l : شکستگی ترنس اپی فیزیال که در ناحیه سر استخوان ایجاد شده و میتواند با جابجایی و یا بدون جابجایی باشد و کمتر از ۱۰ درصد موارد شکستگی های این ناحیه را شامل می شود. در این نوع شکستگی ها احتمال ایجاد نکروز آواسکولار بالای ۹۰ درصد وجود دارد
- Type ll : شکستگی ترنس سرویکال که بین گردنه استخوان فمور را شامل می شود و شیوع بالاتری در کودکان دارد و بین ۴۰ تا ۵۰ درصد شکستگی ها را شامل می شود. در این نوع شکستگی احتمال ۵۰ درصد ریسک نکروز آواسکولار وجود دارد.
- Type lll : شکستگی سرویکو تروکانتریک که ۲۵ تا ۳۵ درصد شکستگی های این ناحیه را شامل می شود. در این نوع شکستگی احتمال ۲۵ درصد ریسک نکروز آواسکولار وجود دارد.
- Type IV : شکستگی اینترتروکانتریک که در این نوع شکستگی نتایج بهتری نسبت به شکستگی های قبلی ایجاد می شود و تقریبا ۶ تا ۱۵ درصد شکستگی ها را در این ناحیه شامل می شود. در این نوع شکستگی کمتر از ۱۰ درصد ریسک نکروز آواسکولار سر استخوان فمور وجود دارد.
تشخیص های افتراقی در شکستگی سر فمور یا ران
- دررفتگی سر فمور
- Intertrochanteric fracture : نوعی از شکستگی که از خط مابین تروکانتر بزرگ و کوچک به سمت انتها تر است.
- Sub trochanteric fracture پنج سانتی متر پایین تر از تروکانتر کوچک ایجاد می شود
- Femur fracture
- آرتروز ناحیه فمور که میتواند درد مزمن را در ناحیه کشاله ران و groin ایجاد کند.
درمان شکستگی سر استخوان ران یا فمور
درمان به دو دسته غیر جراحی و جراحی تقسیم بندی می شود. درمان غیر جراحی ندرتاً در بیماران به کار برده می شود. اما در بیمارانی که جابجایی در آنها وجود ندارد و جوان تر می باشند می تواند استفاده شود. ولی در افرادی که جابجایی داشته و سن آنها بالا می باشد به علت احتمال نکروز شدن سر استخوان ران جراحی ضرورت پیدا خواهد نمود.
درمان غیر جراحی و فیزیوتراپی شکستگی سر استخوان ران یا فمور
پزشک متخصص ارتوپدی ممکن است آتل , گچ گیری و بی حرکتی را به مدت 6 هفته توصیه نماید. پس از آن بعلت ایجاد خشکی مفصلی و تحلیل عضلات نیاز به فیزیوتراپی ضرورت داشته و توسط متخصص مربوطه به کلینیک های فیزیوتراپی ارجاع می شود.
نمونه ای از درمان های کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی را در شکستگی سر استخوان ران یا هیپ را مشاهده می نمایید :
درمان جراحی شکستگی سر استخوان ران یا فمور
زمانی که پزشک متخصص ارتوپدی نیاز به جراحی را در بیمار ضرورت دانسته و با بررسی عواملی مانند شرایط سنی میزان شکستگی و طبقه بندی ناحیه شکستگی می تواند مبادرت به انجام جراحی نماید در ناحیه شکسته به تکنیک های مختلفی ممکن است که جراح دو ناحیه شکسته استخوان را به هم نزدیک نموده و یا نیاز به تعویض مفصل را برای بیمار فراهم نماید که در شکل های زیر انواع مختلفی از جراحی را در مفصل هیپ ملاحظه می نمایید.
-
جراحی فیکساسیون سر استخوان با اسکرو
-
جراحی فیکساسیون استخوان فمور با پلیت
-
جراحی تعویض کامل مفصل هیپ
پروگنوز یا نتایج درمان بیماری
- میزان مرگ و میر ناشی از این شکستگی ها در افراد مسن ۲۵ تا ۳۰ درصد را شامل می شود که از شکستگی های گوه ای در تنه مهره های سالمندان بیشتر است.
- فعالیتهای قبل از ایجاد شکستگی و توانمندی های قبلی قبل از شکستگی می تواند نقش موثری در بهبودی و زنده ماندن افراد مسن در شکستگی ها کمک شایانی نماید.
- در افرادی که دچار نارسایی های کلیوی می باشند میزان فوت ناشی از شکستگی بهمراتب بیشتر دیده شده است.
لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر به لینک های زیر مراجعه نمایید