یکی از اختلالات شایع در ستون فقرات انحراف جانبی آن یا اسکولیوز میباشد. اسکولیوز با علل مختلفی میتواند در نوزادان کودکان نوجوانان و بالغین مشاهده گردد. در ادامه با روش های نوین کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی در درمان این عارضه آشنا شوید.
اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات شرایطی است که در آن ستون فقرات در جهت طرفین انحراف پیدا می کند. به طور کلی این حالت در دوران رشد بیشتر دیده شده و دلایل مختلفی برای ایجاد وجود دارد.
همانطور که در شکل ملاحظه میکنید در نمای قدامی خلفی شانه ها به صورت غیر قرینه بوده و در یک سطح قرار نمی گیرند.
همچنین در اسکولیوز به خصوص در مواردی که شدت آن زیادتر باشد میتواند لگن نیز درگیر شده و خارج از یک سطح قرار گیرند. مطابق شکل زیر
همانطور که در شکل ملاحظه مینماید اختلالات مختلفی در اسکولیوز میتواند در بیمار ایجاد شود که از جمله آنها میتوان به برجسته تر بودن یک شانه نسبت به شانه دیگر نیز اشاره نمود.
به طور کلی علل مختلفی در ایجاد اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات وجود دارد که شایع ترین آن ها موارد زیر را شامل میشود :
ریسک فاکتورهای اسکولیوز یا عوامل خطر ساز در افراد میتواند موارد زیر را شامل شود :
به طور کلی اسکولیوز ها از لحاظ شکلی و تنوع آن به دو شکل C و S تقسیم می شوند. همانطور که در شکل های زیر می بینید در شکل سمت راست تحدب توراسیک یا مهره های پشتی به سمت راست وجود داشته و یک شکل انحنا مطابق خط زرد ایجاد شده است که به شکل سی برعکس می باشد ولی در شکل سمت چپ دو انحنا ایجاد شده که در مجموع به شکل اس ایجاد شده است.
این نوع اسکولیوز بعلت اختلال عملکرد ایجاد شده و با درمانهای اصلاحی بهبود پیدا می کنند.
این نوع اسکولیوز منشاء ساختاری داشته و در موارد شدید یا متوسط بسته به نظر جراح نیاز به جراحی خواهند داشت.
Levoscoliosis
نوعی از اسکولیوز که به شکل C بوده و در آن ستون فقرات شما به سمت چپ انحراف پیدا می کند هر چند که این شکل معمولاً در قسمت های کمر اتفاق میافتد ولی گاهی اوقات ممکن است در ناحیه ستون فقرات توراسیک نیز ایجاد شود و در مجموع به شکل S ایجاد شود. این اسکولیوز در بین افراد جوان با سرعت رشد بالا و در سنین ۱۰ الی ۱۵ سال دیده می شود.
Dextroscoliosis
در این حالت نیز نوعی از اسکولیوز ایجاد میشود که بر خلاف مورد قبلی انحنای ستون فقرات به سمت راست ایجاد میشود و به نام دکسترو اسکولیوز معروف است. این نوع اسکولیوز شایعترین اسکولیوز میباشد و در نواحی میانی تا فوقانی کمر را درگیر می نماید.
مانند تمامی اختلالات سیستم اسکلتی عضلانی تشخیص اسکولیوز نیز با ارزیابی های بالینی و پاراکلینیکی امکان پذیر است. در ارزیابی های بالینی ممکن است پزشک متخصص اقدام به یک سری تست ها جهت بررسی میزان دامنه حرکتی و انحراف ستون فقرات نماید یکی از شایعترین تستها تست خم شدن به سمت جلو یا تست آدامز می باشد که در صورت داشتن اسکولیوز میزان انحراف که در پیکان سیاه رنگ زیر مشاهده می گردد به صورت برجستگی نمایان می شود. هرچه میزان اسکولیوز بیشتر باشد برجستگی حاصله بیشتر خواهد بود.
همچنین ممکن است پزشک یا فیزیوتراپیست متخصص برای ارزیابی میزان انحراف ستون فقرات از دستگاهی به نام اسکولیومتر استفاده نماید همانطور که در شکل ملاحظه می نمایید این دستگاه شامل درجاتی می باشد که با انحراف جانبی ستون فقرات قابل تشخیص می باشد.
در موارد دیگر ممکن است پزشک یا فیزیوتراپیست متخصص برای بیمار تجهیزات پاراکلینیکی را توصیه نمایند که این تجهیزات شامل :
می باشد.
یکی از دغدغه های متخصصین ارزیابی میزان اسکولیوز روشهای اندازه گیری انحراف و شدت آن است. روشهای مختلفی برای اندازه گیری میزان اسکولیوز وجود دارد.
روش ارزیابی از طریق رادیولوژی یکی از دقیق ترین روشها محسوب میشود اما این روش به علت تهاجمی بودن اشعه ایکس در تابش به استخوان در بسیاری از موارد ممکن است که استفاده نشود. در این روش بررسی میزان زاویه Cobb مطابق شکل زیر انجام می شود.
سوال بسیار مهمی که در حیطه توانبخشی و درمانهای بیماران اسکولیوز مطرح میشود این است که تا چه اندازه انحراف نیاز به درمان ندارد؟
به عبارت دیگر
چه درجه از اسکولیوز نیاز به درمان دارد؟
به طور کلی زوایای 7 درجه به بالا می توانند باعث درد شوند و برای درمان درد می توان درمان را انجام داد ولی درمان بسته به اینکه اسکولیوز در حال پیشرفت باشد ضرورت بیشتر دارد. اسکولیوز های متوسط در شکل بالا ( نوع 2 ) نیز نیاز به درمان های بستن بریس دارند.
در کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی تحت نظارت دکتر رضایی امکانات زیر برای درمان بیماران اسکولیوز فراهم گردیده است.
در کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی تمامی موارد فوق قابل اجرا و تحت نظارت متخصصین می باشد.
بریس های اصلاحی اسکولیوز به هدف بهبود راستای ستون فقرات طراحی و تولید گردیده اند که این بریس ها لازم است تا زیر نظر متخصص مربوطه استفاده شود. دو نوع از بریس های مهم در اصلاح اسکولیوز در زیر به عنوان نمونه آورده شده است لطفاً ملاحظه نمایید.
از جنس پلاستیک هم رنگ پوست بوده و بیشتر برای درمان انحرافات ستون فقرات کمری به کار برده میشود. همانطور که در شکل فوق ملاحظه می نمایید این بریس از طریق سه نقطه فشار باعث اصلاح نقطه ای که با پیکان مشکی رنگ تعیین گردیده است می شود. نقطه b همان نقطه کلیدی در افراد اسکولیوز می باشد که بیشتر در ناحیه کمر بوده و توسط این بریس قابل درمان می باشند.
این بریس از زیر گردن شروع شده و در کل ستون فقرات ناحیه پشتی به غیر از بازوها و اندامهای تحتانی را شامل می شود. همانطور که در شکل ملاحظه می نمایید این بریس طویل تر بوده و برای اسکولیوز های وسیع تر به کار برده می شود که از ناحیه زیر چانه و گردن تا ناحیه گلوتئال را پوشش می دهد.
تمرینات و ورزشهای طبی اسکولیوز زیر نظر متخصصین امر قابل اجرا و نظارت می باشد که در کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی به بیماران آموزش داده شده و تحت نظارت آنها مدام کنترل و پیمایش می شوند.
نکته قابل توجه در تمرینات اسکولیوز توجه به نقاط کلیدی انحراف ستون فقرات و کشش عضلات کوتاه شده و تقویت عضلات کشیده شده میباشد که متخصصین علوم ورزشی و اصلاحی و فیزیوتراپیست متخصص با معاینات دقیق و ارزیابیهای پیشرفته توسط تجهیزات مدرن کلینیک اقدام به طراحی ورزشهای طبی اصلاحی این گونه بیماران می نمایند.
با توجه به اینکه اسکولیوز با منشاء عملکردی توسط تمرینات قابل اصلاح بوده ولی ساختاری توسط تمرینات اصلاح پذیر نمی باشد لازم است تا بین این دو نوع اسکولیوز در معاینات تفکیک قائل شد.
اسکولیوز با منشاء عملکردی به علت ایجاد آن در گذر زمان نیاز به تمرینات اصلاحی در گذر زمان دارد لذا بیمارانی که تمایل به اصلاح ساختار اسکولیوز خود دارند می بایست به این نکته توجه نمایند که لازم است تمرینات را به صورت دراز مدت و تحت نظارت انجام دهند.
در برخی موارد پزشک متخصص ستون فقرات درمان های جراحی برای بیمار توصیه خواهد نمود. در روش های جراحی پزشک جراح اصلاحی ستون فقرات به روشهای مختلفی اقدام به جراحی اصلاحی در ستون فقرات می نماید و با فیکساسیون هایی که در رادیولوژی زیر مشاهده می گردد ستون فقرات را اصلاح می نماید. پس از آن برای تقویت عضلات و باز آموزی آنها توصیه فیزیوتراپی خواهد نمود.
لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر به لینک های زیر مراجعه نمایید
WAZE
Google Map
بلد
نشان
مسیریابی